Wat moet er in een arbeidsovereenkomst staan? Plus: tips

Een nieuwe baan is meestal een impactvolle gebeurtenis. Vreugde, opwinding, opluchting, verrassing of zelfs twijfel: er kunnen heel wat gevoelens naar boven komen als u een nieuwe uitdaging aangaat.

Een nieuwe job – zeker als u bij een andere werkgever aan de slag gaat – betekent ook ‘papierwerk’. In alle enthousiasme gebeurt het echter vaak dat de arbeidsovereenkomst en het eventuele arbeidsreglement overhaast doorbladerd en ondertekend worden, zonder stil te staan bij de mogelijke draagwijdte.

Is een schriftelijke arbeidsovereenkomst eigenlijk verplicht?

“Een schriftelijke arbeidsovereenkomst is steeds verplicht, tenzij het voor onbepaalde duur is”, vertelt Ellen Bevernaege, expert bij Attentia Legal Partners. “Gaat u dus ergens voor onbepaalde duur aan de slag, dan hoeft er wettelijk gezien géén overeenkomst op papier te staan, maar volstaat een mondeling akkoord. Zo’n overeenkomst is in de praktijk natuurlijk erg uitzonderlijk en ook af te raden, maar het kan dus wel.”

Een mondeling akkoord betekent niet dat u daarmee de deur naar zwartwerk kan openzetten. De werknemer dient immers aangemeld te zijn bij de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ).

De basics: wat moet er in elke arbeidsovereenkomst staan?

de naam en het adres van de werknemer en de werkgever
het soort contract: onbepaalde duur, bepaalde duur, deeltijds, vervangingsovereenkomst, studentenjob, ...
de datum van indiensttreding (bij een arbeidsovereenkomst voor bepaalde duur: ook de einddatum van het contract)
de plaats van tewerkstelling
de aard van het werk
het loon
eventuele premies of andere voordelen (maaltijdcheques, mobiliteitsbudget …)
bij een arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid: de arbeidsregeling en het werkrooster

“Om eventuele problemen te voorkomen – zeker mocht er ooit een dispuut ontstaan – is het belangrijk dat al deze elementen duidelijk omschreven worden”, beklemtoont Ellen. “Tekende u bijvoorbeeld een arbeidscontract voor bepaalde duur, maar werkt u één dag langer dan overeengekomen dan overeengekomen, dan wordt er vanuit gegaan dat het om een contract van onbepaalde duur gaat.”

Ook goed om weten: de bovenstaande verplichtingen gelden voor arbeiders en bedienden. Arbeidsovereenkomsten voor ambtenaren vormen – afhankelijk van de tewerkstellende overheid – een aparte wereld met andere en/of bijkomende regels en bepalingen.

Een nieuwe job bij dezelfde werkgever: heeft u ook een nieuwe arbeidsovereenkomst nodig?

“Een volledig nieuw arbeidscontract is zelden nodig of wenselijk”, vertelt Ellen Bevernaege. “Een nieuwe arbeidsovereenkomst betekent immers dat eerst het oude stopgezet moet worden. En dat heeft redelijk wat gedoe en papierwerk tot gevolg. Daarom wordt er vaak gewoon een bijlage aan het bestaande arbeidscontract toegevoegd met de nieuwe voorwaarden en de datum wanneer die van kracht worden.”

Waarop letten als u een arbeidscontract tekent?

Teken het contract vooraleer u begint

Het contract moet in orde zijn vooraleer u effectief aan het werk gaat. Pas dan bent u legaal aan het werk en op die manier bent u bijvoorbeeld beschermd mocht u de tegenslag hebben om meteen een arbeidsongeval op te lopen.

Behoudens enkele kleine uitzonderingen (zoals een studentencontract) zijn arbeidscontracten met proefperiode afgeschaft.

Controleer of alle mondelinge overeenkomsten op papier staan

U kwam overeen dat u 3 dagen per week mag thuiswerken, dat u uw smartphone van het werk ook persoonlijk mag gebruiken of dat uw partner ook met uw bedrijfswagen mag rijden? Kijk na of dat ook in het contract en/of de bijlagen vermeld staat. Dan is er later geen discussie mogelijk.

Dikwijls wordt er in een arbeidscontract verwezen naar een arbeidsreglement. Bijvoorbeeld als het gaat over arbeidsvoorwaarden of extra voordelen. Zorg ervoor dat u ook dat arbeidsreglement grondig nakijkt. “Tekent u een arbeidscontract, dan gaat u immers automatisch ook akkoord met het arbeidsreglement”, vervolgt Ellen. “Een werkgever kan het arbeidsreglement niet eenzijdig veranderen nadat het arbeidscontract getekend werd. Dat dient steeds in overleg te gebeuren met de werknemers en/of hun vertegenwoordigers.”

Kijk eventuele clausules na

Naast de basisgegevens kunnen in een contract ook extra clausules opgenomen worden. Enkele voorbeelden:

Scholingsbeding
Als u op kosten van uw werkgever een opleiding volgt tijdens de uitvoering van het contract, kan de werkgever voorzien dat u een deel van de kosten moet terugbetalen als u het bedrijf verlaat tijdens de opleiding.

Concurrentiebeding
Hierbij gaat u de verbintenis aan om bij het verlaten van uw werkgever geen gelijkaardige activiteiten uit te oefenen, bijvoorbeeld als zelfstandige of bij een concurrent van uw werkgever. Goed om weten: een concurrentiebeding is geografisch gebonden tot de plaatsen waar u uw werkgever daadwerkelijk concurrentie kan aandoen. Een concurrentiebeding is ook tijdsgebonden en kan niet ingeroepen worden als het arbeidscontract binnen de eerste zes maanden stopt. Het is ook nietig als uw werkgever het contract beëindigt zonder dringende reden of als u ontslag neemt mét dringende reden.

Exclusiviteitsbeding
Met zo’n clausule verbindt u er zich toe om uw volledige activiteit in dienst te stellen van uw werkgever en geen andere functies uit te oefenen. Uw werkgever kan u echter u alleen verbieden om concurrerende activiteiten uit te oefenen of activiteiten die de correcte uitvoering van de arbeidsovereenkomst in de weg staan. Bent u van plan om ooit wat bij te klussen, let er dan op dan u voldoende bewegingsvrijheid inbouwt.

Neem uw anciënniteit mee

Als u bij uw vorige werkgever anciënniteit opbouwde, dan kan het nuttig zijn om die mee te nemen. Niet alleen omdat een hogere anciënniteit vaak ook een hoger startloon betekent bij uw nieuwe werkgever, maar ook omdat een hogere anciënniteit u een langere opzegtermijn of opzegvergoeding kan opleveren. “Ik raad sterk aan om dit duidelijk te omschrijven zodat het later niet voor interpretatie vatbaar is. Dus door expliciet te vermelden dat de anciënniteit wordt meegenomen om de opzegtermijn of -vergoeding te bepalen”, vertelt Ellen.

Laat uw arbeidscontract nakijken

“Als u weinig vertrouwd bent met deze materie, kan het interessant zijn om uw arbeidsovereenkomst te laten nalezen. Zeker als u bepaalde zaken niet begrijpt of niet zeker van uw stuk bent”, vertelt Ellen Bevernaege. “Dat kan bijvoorbeeld bij een vakorganisatie, een advocaat of een andere expert ter zake.”

Zorg ervoor dat een origineel exemplaar van de overeenkomst krijgt

Als uw werkgever een arbeidsovereenkomst opstelt, dan kan dat zowel op papier of elektronisch. In geval van een contract op papier dient u een origineel mee te krijgen en te bewaren. Bij een elektronisch contract (ondertekend met uw eID of een applicatie zoals Itsme) ontvangt u het document via een online portaal. Goed om weten: uw werkgever kan u niet verplichten om elektronisch te tekenen; u kan dus altijd een papieren versie vragen.