Hoe bereid je je financieel voor op een sabbatical?

28 verlofdagen. Zoveel krijgt de gemiddelde werknemer er in België. Er even tussenuit zijn helpt om stoom af te laten en de batterijen op te laden. Maar soms kan je eens nood hebben aan een grote break: een paar maanden, een halfjaar of een jaar helemaal voor jezelf en/of je gezin. Om wat dichter bij je kinderen of partner te zijn, om jezelf terug te vinden, om iets nieuws te studeren, om je huis te verbouwen, om de wereld te verkennen, om tot rust te komen van het jachtige leven, om een eigen bedrijf te starten …

De jongste jaren stappen mensen al wat vaker af van het ‘9-tot-5'-concept. Dankzij technologische en maatschappelijke ontwikkelingen voelen we ons niet altijd langer gedwongen om in de traditionele bedrijfsstructuur te werken. Ook een lange time-out nemen raakt steeds meer ingeburgerd: in plaats van bepaalde dromen uit te stellen tot je pensioen, kan je eveneens onderweg meer van het leven ervaren. Op het nemen van een sabbatjaar staat dan ook geen leeftijd.

Hoe enthousiast je ook bent over je plannen of dromen, een sabbatical maakt je financieel kwetsbaar. Een solide voorbereiding is dan ook essentieel om zonder zorgen aan een sabbatical te beginnen. Met welke financiële zaken hou je vooraf best rekening als je een sabbatical overweegt?

Maak een plan voor je sabbatical

Voordat je je over je financiën buigt, is het goed om te weten wat je gaat doen tijdens je time-out. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar soms nemen mensen ook impulsief een lange break zonder de financiële kant ervan te overwegen. Bepaal voor jezelf waarom je een sabbatical wil nemen, wat je daarmee wil bereiken en neem de tijd om het met iemand uit je omgeving te bespreken.

Als je eenmaal weet wat je (wellicht) gaat doen, kan je nadenken over de exacte invulling ervan. Dat zal bepalen in welke mate je je financieel zal moeten voorbereiden. Deze vragen kunnen je alvast op weg helpen:

• Welke kosten zijn er verbonden aan je plannen? Denk bijvoorbeeld aan de kosten van een cursus of opleiding die je wilt volgen, vliegtickets als je van plan bent te reizen, of extra energiekosten als je meer thuis gaat zijn.
  
  
• Welke vaste kosten moet je blijven betalen? Zelfs tijdens je sabbatical zal je waarschijnlijk nog steeds vaste lasten hebben zoals huur of hypotheek, energierekeningen en andere doorlopende kosten.
  
  
• Ben je van plan om tijdens je sabbatical al of niet te werken? Misschien overweeg je een flexi-job, een werkvakantie of freelance werk te zoeken voor wat extra inkomsten.
  
  
• Zal je op bepaalde zaken willen besparen? Het kan zijn dat je bepaalde abonnementen wilt opzeggen, of je kan overwegen je huis te verhuren terwijl je op wereldreis bent.
  
  
• Hoeveel tijd wil je voor je plan uitrekken? Of je nu een paar maanden of een heel jaar vrij neemt, heeft een grote invloed op je financiële planning.


De financiële impact van stoppen met werken

Als je beslist om voor een lange periode niet meer te werken, dan ontvang je in regel geen loon of uitkering meer, vallen extralegale voordelen weg en bouw je geen vakantiedagen of pensioenrechten op.

Dat geldt wanneer je ontslag neemt, maar ook als je onbetaald verlof vraagt. Onbetaald verlof is geen recht: je werkgever kan dat toestaan, maar is daartoe niet verplicht. Kom je tot een akkoord, dan maak je best duidelijke afspraken wanneer je sabbatical ingaat en wanneer je het werk terug oppakt. Je kan ook schriftelijk vastleggen dat je bepaalde extralegale voordelen (zoals een laptop of telefoon van het werk) mag gebruiken, al is dit opnieuw een gunst en geen recht. Waar het grote verschil ligt tussen ontslag en onbetaald verlof, is dat je met onbetaald verlof nog steeds nog steeds anciënniteit bij je werkgever opbouwt. Je onbetaald verlof telt dus mee voor de berekening van de opzegtermijn bij een eventueel ontslag. Wees je ervan bewust dat je ook tijdens onbetaald verlof ontslagen kan worden.

Neem je een sabbatical om bijvoorbeeld een opleiding te volgen of te zorgen voor een kind of een zwaar ziek gezinslid? Dan kan je tijdskrediet met motief aanvragen. Tijdskrediet met motief is een recht voor de werknemer en kan je werkgever niet weigeren (mits je aan de voorwaarden voldoet). Met dit tijdskrediet krijg je een uitkering en ben je over het algemeen veel beter beschermd dan wanneer je onbetaald verlof neemt.

Hoewel de term 'sabbatical' vaak een pauze van het werk suggereert, kan werken tijdens je sabbatical ook een optie zijn. Bijvoorbeeld door seizoenswerk te doen in het land waar je naartoe reist. Dit kan niet alleen helpen om je reiskas aan te vullen, maar ook een unieke culturele ervaring bieden. Ook wanneer in je België blijft, kan je een interimjob uitoefenen tijdens je onbetaald verlof. Belangrijke voorwaarde is wel dat je geen “daden van oneerlijke concurrentie” uitoefent, zoals aan de slag gaan bij een concurrerend bedrijf.

Krijg inzicht in je huidige uitgavenpatroon

Een bijkomende stap naar een zorgeloze sabbatical is het krijgen van een volledig overzicht van je huidige financiële situatie. Hierbij moet je verder kijken dan alleen je banksaldo. Evalueer je uitgavenpatroon van de laatste paar jaar. Maak hierbij een onderscheid tussen niet-essentiële uitgaven en noodzakelijke kosten (zoals voeding, vervoer, kleding, woning, energie, schoolkosten van je kinderen, …). Hou daarbij ook rekening met eventuele voordelen die je vandaag van je werkgever ontvangt en zullen wegvallen, zoals maaltijdcheques. Zo heb je een idee wat je normaal gezien uitgeeft.

Maak een financiële planning voor je sabbatical

Naast je huidige uitgaven, zal je ook de kosten voor je sabbatical in kaart moeten brengen. Hoe die kostenplaat eruitziet, is maatwerk. Stel dat je gaat reizen, moet je onder meer denken aan kosten voor levensonderhoud, reiskosten, verzekeringen, eventuele kosten voor een visa, en zo verder. Wil je een opleiding volgen, ga je eerder denken aan inschrijvingsgeld, cursusmateriaal, vervoerskosten, aankoop van een (nieuwe) laptop of misschien zelfs kinderopvang.

Bereken het budget voor je sabbatical

Eenmaal je een idee hebt van je huidige en toekomstige uitgaven, kan je beginnen met uitrekenen hoeveel geld je uiteindelijk nodig zal hebben voor je sabbatical. Denk ook na over kosten die je kan vermijden of manieren om je sabbatical financieel te verlichten:

• Kan je extra inkomen genereren? Bijvoorbeeld door een flexi-job te nemen, door je woning te verhuren tijdens je reis, door tweedehands spullen te verkopen of door je auto te delen met anderen?
  
  
• Kan je ergens kosten uitsparen? Denk aan energierekeningen, stopgezette abonnementen, je auto, vervoerskosten, …

Op die manier kom je tot een richtbedrag dat je nodig hebt om je sabbatical te bekostigen en krijg je een beeld waar je vandaag op financieel gebied staat: heb je vandaag al voldoende geld op je spaarrekening of aan eventuele beleggingen staan om aan je sabbatical te beginnen? Of zal je nog bijeen moet sparen voor je sabbatical? Zorg in ieder geval dat je wat speelruimte neemt.

Het is ook cruciaal om daarbovenop een ‘oorlogskas’ te hebben voor onvoorziene uitgaven. Die buffer bestaat best uit 10 tot 20% van je budget. Dat geld kan je aanspreken in noodgevallen die niet noodzakelijk iets met je sabbatical te maken hebben (zoals een kapotte wasmachine), en geeft je ook de flexibiliteit om tijdens je sabbatical voldoende vrijheid te genieten en toe te slaan als er zich een opportuniteit aanbiedt (wat die ook mag zijn).

Bereid je time-out financieel voor

Je weet ondertussen hoeveel geld je al hebt opzij staan en hoeveel je nog extra zal moeten sparen komt om aan je sabbatical te beginnen. Daarom is het zaak om te bepalen wanneer je ertussenuit wil of hoeveel geld je maandelijks opzij kan zetten.

Hoeveel en hoe lang je moet sparen, hangt ook af van je discipline. Het kan een goed idee zijn om een automatische spaaropdracht in te stellen aan het begin van de maand, zodat je niet in de verleiding komt je geld uit te geven. En natuurlijk kan je al kijken om bepaalde kosten die je zal schrappen, abonnementen bijvoorbeeld, nu al stop te zetten.

Kies voor de juiste spaarrekening

Als je spaart voor een sabbatical, wil je natuurlijk ook dat je geld zoveel mogelijk opbrengt. Als je plant om enkele jaren te sparen, dan kan je best kiezen voor een spaarrekening met een hogere getrouwheidspremie. Dit is de extra rente die je ontvangt als het geld voor een volledig jaar op je rekening staat. Dus als je van plan bent je geld voor langere tijd op je rekening te laten staan zonder het op te nemen, dan is het beter om een rekening te kiezen met een hogere getrouwheidspremie.

Als je al pakweg over een halfjaar aan je sabbatical wil beginnen, dan kan je overwegen om te kiezen voor een spaarrekening met hogere basisrente. Dit is de rente die je krijgt ongeacht hoe lang het geld op je rekening staat.

Als je tot slot al een aardige som opzij hebt gezet, maar je begint pas aan je sabbatical over enkele jaren, dan kan − naast een spaarrekening met hogere getrouwheidspremie − een termijnrekening een optie zijn. Dat is een spaarrekening waarbij je geld voor een vooraf bepaalde termijn vastlegt. Hierdoor kan je een hogere rente krijgen dan op een gewone spaarrekening. Maar let op: je kan tijdens deze periode niet aan je geld. Daarom is dit soort rekening vooral geschikt als je weet dat je het geld een bepaalde periode kan missen.

Een aparte spaarrekening voor je sabbatical openen is een efficiënte manier om je spaargeld te beheren. Dit helpt niet alleen om het overzicht te behouden, maar maakt het ook makkelijker om te weerstaan aan de verleiding om geld te onttrekken voor andere doeleinden. Bovendien geeft een aparte spaarrekening je een beter inzicht in hoeveel vooruitgang je boekt.

Beleggen voor je sabbatical kan ook een alternatief zijn, al komt het potentieel hogere rendement ook met meer risico’s. Je neemt ook best een horizon van enkele jaren, zodat je beleggingen zich kunnen herstellen als het minder goed gaat op de beurs.

Beleggingen verkopen of niet?

Als je beleggingen hebt, kan het verleidelijk zijn om die te verkopen om je sabbatical te financieren. Dit kan een optie zijn, maar het hangt sterk af van de situatie. Als je beleggingen op lange termijn waren bedoeld (bijvoorbeeld voor je pensioen), dan zal het vroegtijdig verkopen ervan wellicht een negatieve impact hebben op je financiële toekomst. Je hebt minder tijd om je beleggingen te laten groeien en je kan een aanzienlijk rendement mislopen. Ook de marktsituatie zal een grote invloed hebben: als de markt laag staat, loop je risico dat je geld op dat moment minder waard is dan wat je geïnvesteerd hebt. Tenzij je geen alternatief ziet, is het dus in de meeste gevallen best om gewoon je beleggingen te laten voor wat ze zijn en je vast te houden aan je strategie.

Verzekeringen controleren

Controleer je verzekeringen voordat je aan je sabbatical begint. Heb je een reisverzekering nodig? Wat gebeurt er met je ziektekostenverzekering als je voor langere tijd in het buitenland verblijft? Moet je je woningpolis aanpassen als je van plan bent je huis te verhuren terwijl je weg bent? Heb je een annuleringsverzekering nodig voor geplande activiteiten? Er zijn tal van overwegingen te maken, dus het is essentieel dat je goed voorbereid bent om te voorkomen dat je in een lastige situatie terechtkomt.

Het kan ook nuttig zijn om na te denken over het afsluiten van een extra levensverzekering, vooral als je van plan bent avontuurlijke activiteiten te ondernemen. Overweeg ook de dekking van je autoverzekering als je van plan bent een auto te huren of te rijden in het buitenland. Kijk daarnaast naar de dekking van je inboedelverzekering, vooral als je waardevolle spullen in je huis achterlaat. Tot slot, hou rekening met mogelijke aansprakelijkheidskwesties, vooral als je naar landen gaat met verschillende wetten en regelgeving. Het is altijd het beste om ruim van tevoren advies in te winnen bij je verzekeraar.

Leef eenvoudig

Eenvoudig leven betekent niet dat je zo zuinig moet leven dat je niet meer van je time-out kan genieten. Het is belangrijk om de juiste balans te vinden. Geef je geld uit aan dingen waar je blij van wordt, maar ga niet te ver met je uitgaven. Als je jezelf bijvoorbeeld de tijd hebt gegeven om te reizen, dan kan je op een andere manier reizen dan je gewoon bent. Bussen zijn goedkoper dan vliegtuigen, zelf maaltijden bereiden is goedkoper dan uit eten gaan en lokale gidsen vinden is goedkoper dan boeken bij grote reisorganisaties. Op verblijfskosten besparen? Dan is een huizenruil een leuke en voordelige manier om te verblijven in een ander land. Bovendien krijg je zo de kans om het echte lokale leven te ervaren.

Informeer bij een expert

Wat gebeurt er met mijn pensioen als ik een jaar niet werk? Wat met mijn belastingbrief? Wat als ik ziek word? Zal ik belast worden als ik tijdens mijn reis een bijbaantje neem in het buitenland? … Op deze vragen is er geen standaard antwoord. Informeer je daarom vooraf goed. Een telefoontje of een mailtje naar de pensioendienst, RVA, belastingdienst, ziekteverzekeraar, … kost je niets.